🦓 Zestawienie Należności I Zobowiązań Druk

W znaczeniu ww. kodeksu nie stanowią one należności ubocznej (lecz odrębny dług), natomiast w kontekście zapisów wskazanego rozporządzenia posiadają status należności ubocznych. Zakładając, że posiadają taki status (na potrzeby sprawozdawcze), wówczas nie mogą być ujmowane w pozycji – należności wymagalne (wiersz N.4). Należności i zobowiązania kontrahentów – zestawienie rozrachunków z podziałem według kontrahentów. Prezentuje dane firmy (nazwa, adres), daty graniczne wybranego okresu, oraz dla każdego kontrahenta – nazwę, sumy należności i zobowiązań. Dane można sortować według wartości każdego z zestawianych pól. Należność – w rachunkowości uprawnienie do otrzymania w określonym terminie świadczenia pieniężnego lub rzeczowego od dłużnika . W rachunkowości podmiotów gospodarczych należności są kategorią wyłącznie pieniężną i oznaczają wszelkie przewidywane przychody środków pieniężnych, stanowią aktywa podmiotu gospodarczego. e-mail: zlotyplatnik (at)eulerhermes.com. tel.: 22 363 63 00. *** PMI (Wskaźnik Moralności Płatniczej) to dynamiczny wskaźnik stanowiący istotną wskazówkę przy podejmowaniu decyzji o udzieleniu kredytu kupieckiego danemu kontrahentowi. Do wyliczenia tego wskaźnika brane są pod uwagę przesłane przez uczestników należności, licz-ba Obie wierzytelności są wymagalne, zatem dokonanie potrącenia jest możliwe. Firma X wystąpiła do Y z oświadczeniem o ustawowym potrąceniu należności. Po dokonaniu kompensaty wzajemnych należności zadłużenie firmy X względem Y wynosi 3000 zł i powinno ono zostać uregulowane zgodnie z terminem płatności wynikającym z umowy. Ewidencja szczegółowa do konta 224 powinna umożliwić ustalenie stanu należności i zobowiązań według poszczególnych tytułów oraz według poszczególnych budżetów. Jak wynika z regulacji określonych w ustawie o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, dłużnik alimentacyjny zobowiązany jest do zwrotu organowi właściwemu Sprawozdanie ze zmian w kapitale własnym sporządza się w celu zaprezentowania zarówno zwiększeń, jak i zmniejszeń składowych kapitału własnego. Najogólniej można je podzielić na trzy główne części: 1. kapitał (fundusz) własny na początek okresu (BO) 2. kapitał (fundusz) własny na koniec okresu (BZ) 3. kapitał (fundusz W księgowości czasami pojawia się zamieszanie podczas pracy między zobowiązaniami a należnościami. Te dwa typy kont są bardzo podobne pod względem sposobu ich rejestrowania, ale ważne jest, aby odróżnić kwoty zobowiązań od należności, ponieważ jeden z nich jest kontem aktywów, a drugi jest kontem zobowiązań. Pomieszanie tych dwó 1. Należności od jednostek powiązanych. a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty: - do 12 miesięcy. - powyżej 12 miesięcy. b) inne. 2. Należności od pozostałych jednostek, w których jednostka posiada zaangażowanie w kapitale. a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty: 0U89. ​Moduł Rozrachunki dzieli się na kilka podmodułów, które pomagają w pracy z finansami. Dodatkowo do dyspozycji są raporty, aby użytkownik mógł uzyskać pełną informację na temat swoich rozrachunków. Rozrachunki z kontrahentem Moduł obrazujący stan rozrachunków z wybranym kontrahentem. Po lewej stronie wyświetlane są należności i spłaty zobowiązania, a po prawej – zobowiązania i spłaty należności. Klikając na rozrachunek prawym przyciskiem myszy użytkownik może go rozliczyć (przez utworzenie dokumentu, skojarzenie, zbiorczo), sprawdzić historię rozliczenia, podejrzeć dokument źródłowy lub historię księgowania. W drugiej zakładce znajduje się panel rozliczeń, dzięki któremu w łatwy sposób można zlokalizować, jaki dokument rozliczył rozrachunek, w którym dekrecie zostało to ujęte w rejestrze lub jaka wartość pozostała do rozliczenia. W górnej sekcji znajdują się wszystkie rozrachunki z wybranym kontrahentem, a w dolnej wyświetlane są szczegóły dotyczące obecnie zaznaczonego rozrachunku. Rozrachunki wg dokumentów Moduł przedstawia informacje na temat rozrachunków powiązanych z dokumentami handlowymi i finansowymi. Są w nim dostępne wszystkie opcje opisane dla Rozrachunków z kontrahentem, a największą różnicą jest sposób prezentacji rozrachunków. Rozrachunki wg kontrahentów Kolejny z modułów prezentujący rozrachunki. W górnej tabeli znajdują się kontrahenci razem z sumą ich rozrachunków, w dolnej rozrachunki obecnie zaznaczonego kontrahenta. Z modułu można wykonywać operacje na rozrachunkach opisane w przypadku Rozrachunków z kontrahentem. Kompensaty Mimo podobieństw do funkcji rozliczania rozrachunków przez skojarzenie istniejącej już od pierwszych wersji systemu InsERT GT, moduł Kompensaty wykorzystywany jest w innych sytuacjach. Rozliczanie rozrachunków za pomocą modułu Kompensaty odbywa się przy zachowaniu obiegu dokumentów. Po wystawieniu dokument kompensacyjny otrzymuje status propozycji kompensacyjnej. Taka propozycja jest wysyłana do kontrahenta. Jeżeli kontrahent zaakceptuje propozycję, to otrzymuje ona status kompensaty zrealizowanej. W przeciwnym wypadku – kompensaty odrzuconej. Kompensaty zrealizowane można zapisywać na kontach za pomocą dekretacji kontekstowej, która wymaga wcześniejszego stworzenia schematów dekretacji. Podczas tworzenia nowej propozycji kompensaty program wyświetla tylko kontrahentów i rozrachunki, które można ze sobą powiązać. Zestawienia W module znajduje się kilka przydatnych zestawień dotyczących pracy na rozrachunkach. Są to Rozrachunki na dany dzień, Wiekowanie rozrachunków i bardzo ważne zestawienie Analiza spójności ewidencji księgowej z ewidencją rozrachunków. Jednostki prowadzące księgi rachunkowe na podstawie ustawy o rachunkowości sporządzają sprawozdania finansowe zgodnie ze wzorem przedstawionym w załączniku Nr 1 do ustawy, z wyjątkiem banków i zakładów ubezpieczeń i reasekuracji. Zgodnie z art. 10 ust. 3 RachunkU – w sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy, przyjmując zasadę (politykę) rachunkowości, jednostka może stosować KSR wydane przez uprawniony w myśl ustawy KoSR. W przypadku braku odpowiedniego standardu krajowego, jednostka może stosować MSR. Do dnia dzisiejszego nie został opracowany krajowy standard rachunkowości dotyczący instrumentów finansowych. W związku z tym, do zagadnień z zakresu instrumentów finansowych nieuregulowanych w ustawie ani w rozporządzeniu można stosować MSR: MSR 32 – Instrumenty finansowe – prezentacja; MSR 39 – Instrumenty finansowe – ujmowanie i wycena; MSSF 7 – Instrumentu finansowe – ujawnianie informacji; MSSF 9 – Instrumenty finansowe. Nowelizacje. W efekcie nowelizacji omawianego tu rozp. MF z r. (zob. nowelę z r., Nr 31, poz. 266), jak i ustawy o rachunkowości (zob. nowelę z r., Nr 145, poz. 1535) dostosowano wymogi ustawy i towarzyszącego jej rozporządzenia do wymogów dawnej IV Dyrektywy Rady (obecnie Dyrektywa 2013/34/UE). Zmiany dotyczą głównie zakresu informacji ujawnianych w informacjach i objaśnieniach do sprawozdania finansowego. Główne zasady prezentacji instrumentów finansowych w sprawozdaniach finansowych, jak i wymagany zakres i charakter informacji dodatkowych zaprezentowano poniżej. Bilans Pojęcie instrumentu finansowego. Zgodnie z definicją zawartą w ustawie, instrumentem finansowym jest kontrakt, na podstawie którego u jednej ze stron (zwanej dalej nabywcą kontraktu) powstają aktywa finansowe, a u drugiej (zwanej dalej wystawcą kontraktu lub emitentem) – zobowiązania finansowe albo instrumenty kapitałowe. W bilansach stron kontraktu – instrumentu finansowego prezentuje się to następująco: Strona I kontraktu – nabywca Strona II kontraktu – wystawca lub emitent Prezentacja w bilansie: AKTYWA Prezentacja w bilansie: PASYWA Aktywa finansowe: – aktywa długoterminowe (poz. A, IV, p. 3a lub 3b) – instrumenty kapitałowe (poz. A, p. I, II, V) – aktywa krótkoterminowe, w tym aktywa pieniężne (poz. B III, p. 1a, 1b lub 1c) – zobowiązania finansowe (poz. B, p. II, 1 lub 2, p. III, 2 a, b, c, lub f) W wyniku zawarcia kontraktu, instrumentu finansowego, po stronie nabywcy instrumentu mamy do czynienia z powstaniem aktywu finansowego. Do aktywów finansowych zaliczamy nabyte przez jednostkę udziały, akcje i inne papiery wartościowe potwierdzające prawo jednostki do udziału w majątku emitenta (wymienione pozycje stanowią tzw. instrumenty kapitałowe), a ponadto dłużne papiery wartościowe, kontrakty terminowe i in. oraz aktywa pieniężne (krajowe środki płatnicze, waluty obce i dewizy oraz inne aktywa finansowe). Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 17 RachunkU, aktywa finansowe są zaliczane do inwestycji jednostki. Aktywa finansowe, które są płatne i wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub od daty ich założenia, wystawienia lub nabycia, zaliczane są do aktywów obrotowych (pozycja Inwestycje krótkoterminowe). Do inwestycji krótkoterminowych w obrębie aktywów obrotowych zaliczane są także zawsze aktywa pieniężne. Pozostałe aktywa finansowe (przeznaczone do zbycia w okresie dłuższym niż 1 rok lub z przeznaczeniem do utrzymania do terminu wykupu dalszego niż 12 miesięcy od dnia bilansowego) stanowią inwestycje długoterminowe w obrębie aktywów trwałych jednostki. Wartość aktywów finansowych i zobowiązań finansowych w bilansie kompensuje się ze sobą i wykazuje w wartości (kwocie) netto, jeżeli jednostka: posiada ważny prawnie tytuł do kompensaty określonych aktywów i zobowiązań finansowych oraz zamierza rozliczyć transakcje w wartości netto poddanych kompensacie składników aktywów i zobowiązań finansowych lub jednocześnie takie składniki aktywów wyłączyć z ksiąg rachunkowych, a zobowiązanie finansowe rozliczyć (§ 36 UznInstrFinR). Aktywa Podział instrumentów finansowych. Na podstawie § 35 UznInstrFinR jednostka sporządzająca sprawozdanie finansowe prezentuje w bilansie instrumenty finansowe w podziale na długoterminowe i krótkoterminowe. W informacji dodatkowej posiadane przez jednostkę instrumenty finansowe należy przyporządkować do jednej z następujących kategorii: aktywa finansowe i zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu; pożyczki udzielone i należności własne; aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności; aktywa finansowe dostępne do sprzedaży. W przypadku zakupu instrumentu finansowego, który posiada wbudowany instrument pochodny, należy instrument pochodny wykazywać w księgach odrębnie od umowy zasadniczej. W bilansie, w pozycjach, do których zakwalifikowano poszczególne aktywa finansowe, wykazuje się także: skutki przeszacowania aktywów finansowych, odpisy aktualizujące ich wartość, jak również związane z tymi aktywami nabyte kupony odsetkowe i przychody odsetkowe. Sposób zakwalifikowania aktywów finansowych do pozycji bilansu przedstawia poniższe zestawienie. Tabela. Kwalifikacja aktywów finansowych do pozycji bilansu, wycinek bilansu Pozycja bilansu Aktywa finansowe będące składnikiem instrumentu finansowego A. Aktywa trwałe IV. Inwestycje długoterminowe 3. Długoterminowe aktywa finansowe a) w jednostkach powiązanych – udziały lub akcje Nabyte udziały i akcje w jednostkach powiązanych, przeznaczone do utrzymywania przez okres powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego. – inne papiery wartościowe Papiery wartościowe (oprócz akcji) wyemitowane przez jednostki powiązane, przeznaczone do utrzymywania przez okres powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego. ; Obligacje (§ 7 ust. 2 UznInstrFinR) nabyte w zamian za gotówkę, jeśli spełnione są warunki określone w § 11 ust. 2 UznInstrFinR – jednostka zachowała kontrolę nad zbytymi aktywami finansowymi. – udzielone pożyczki i należności własne 1. aktywa finansowe (§ 7 ust. 1 UznInstrFinR) powstałe na skutek wydania bezpośrednio drugiej stronie kontraktu środków pieniężnych, pod warunkiem, że kontrakt jest instrumentem finansowym, tj. spełnia wymagania określone w art. 3 ust. 1 pkt 23 RachunkU, ponadto 2. inne dłużne instrumenty finansowe (§ 7 ust. 2 UznInstrFinR) niebędące papierami wartościowymi jak obligacje (zob. powyższy punkt „inne papiery wartościowe”) nabyte w zamian za gotówkę, jeśli spełnione są warunki określone w § 11 ust. 2 UznInstrFinR – jednostka zachowała kontrolę nad zbytymi aktywami finansowymi – aktywa przeznaczone są do utrzymywania przez okres powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego. – inne długoterminowe aktywa finansowe Pozostałe aktywa finansowe (oprócz udziałów i papierów wartościowych), których wystawcami są jednostki powiązane, przeznaczone do utrzymywania przez okres powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego – w podziale na aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności i aktywa finansowe dostępne do sprzedaży. b) w pozostałych jednostkach – udziały lub akcje Nabyte udziały i akcje w jednostkach niepowiązanych, przeznaczone do utrzymywania przez okres powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego. – inne papiery wartościowe Papiery wartościowe (oprócz akcji) wyemitowane przez jednostki niepowiązane, przeznaczone do utrzymywania przez okres powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego, np. obligacje obce. – udzielone pożyczki 1. Aktywa finansowe (§ 7 ust. 1 UznInstrFinR) powstałe na skutek wydania bezpośrednio drugiej stronie kontraktu środków pieniężnych, pod warunkiem, że kontrakt jest instrumentem finansowym, tj. spełnia wymagania określone w art. 3 ust. 1 pkt 23 RachunkU, ponadto 2. obligacje i inne dłużne instrumenty finansowe (§ 7 ust. 2 UznInstrFinR) nabyte w zamian za gotówkę, jeśli spełnione są warunki określone w § 11 ust. 2 UznInstrFinR dotyczące zachowania kontroli przez jednostkę zbywającą nad zbytymi aktywami finansowymi, przeznaczone do utrzymywania przez okres powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego. – inne długoterminowe aktywa finansowe Pozostałe aktywa finansowe (oprócz udziałów i papierów wartościowych), których wystawcami są jednostki niepowiązane, przeznaczone do utrzymywania przez okres powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego – w podziale na aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności i aktywa finansowe dostępne do sprzedaży. B. Aktywa obrotowe III. Inwestycje krótkoterminowe 1. Krótkoterminowe aktywa finansowe a) w jednostkach powiązanych – udziały lub akcje Nabyte udziały i akcje w jednostkach powiązanych, przeznaczone do utrzymywania przez okres poniżej 12 miesięcy od dnia bilansowego. – inne papiery wartościowe Papiery wartościowe (oprócz akcji) wyemitowane przez jednostki powiązane, przeznaczone do utrzymywania przez okres poniżej 12 miesięcy od dnia bilansowego, np. obligacje. – udzielone pożyczki i należności własne 1. Aktywa finansowe (§ 7 ust. 1 UznInstrFinR) powstałe na skutek wydania bezpośrednio drugiej stronie kontraktu środków pieniężnych, pod warunkiem, że kontrakt jest instrumentem finansowym, tj. spełnia wymagania określone w art. 3 ust. 1 pkt 23 RachunkU, ponadto 2. inne niż papiery wartościowe (zob. „inne papiery wartościowe” – powyżej) dłużne instrumenty finansowe (§ 7 ust. 2 UznInstrFinR) nabyte w zamian za gotówkę, jeśli spełnione są warunki określone w § 11 ust. 2 UznInstrFinR dotyczące zachowania kontroli przez jednostkę zbywającą nad zbytymi aktywami finansowymi, przeznaczone do utrzymywania przez okres poniżej 12 miesięcy od dnia bilansowego. Jeżeli udzielone pożyczki i należności własne przeznaczone są do sprzedaży w krótkim terminie, to należy je zaliczyć do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu. – inne krótkoterminowe aktywa finansowe Pozostałe aktywa finansowe (oprócz udziałów i papierów wartościowych), których wystawcami są jednostki powiązane, przeznaczone do utrzymywania przez okres poniżej 12 miesięcy od dnia bilansowego – w tym instrumenty pierwotne, pochodne i złożone. Tu należałoby uwzględnić podział na aktywa finansowe przeznaczone do obrotu, do których zaliczane będą instrumenty pochodne o dodatniej wartości godziwej, aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności, jeżeli termin ten nie przekracza 12 miesięcy od dnia bilansowego, aktywa finansowe dostępne do sprzedaży. b) w pozostałych jednostkach – udziały lub akcje Nabyte udziały i akcje w jednostkach niepowiązanych, przeznaczone do utrzymywania przez okres poniżej 12 miesięcy od dnia bilansowego. – inne papiery wartościowe Papiery wartościowe (oprócz akcji) wyemitowane przez jednostki niepowiązane, przeznaczone do utrzymywania przez okres poniżej 12 miesięcy od dnia bilansowego, np. obligacje. – udzielone pożyczki i należności własne 1. Aktywa finansowe (§ 7 ust. 1 UznInstrFinR) powstałe na skutek wydania bezpośrednio drugiej stronie kontraktu środków pieniężnych, pod warunkiem, że kontrakt jest instrumentem finansowym, tj. spełnia wymagania określone w art. 3 ust. 1 pkt 23 RachunkU, ponadto 2. Inne niż papiery wartościowe (patrz „inne papiery wartościowe” – powyżej) dłużne instrumenty finansowe (§ 7 ust. 2 UznInstrFinR) nabyte w zamian za gotówkę, jeśli spełnione są warunki określone w § 11 ust. 2 UznInstrFinR dotyczące zachowania kontroli przez jednostkę zbywającą nad zbytymi aktywami finansowymi przeznaczone do utrzymywania przez okres poniżej 12 miesięcy od dnia bilansowego. Jeżeli udzielone pożyczki i należności własne przeznaczone są do sprzedaży w krótkim terminie, to należy je zaliczyć do aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu. – inne krótkoterminowe aktywa finansowe Pozostałe aktywa finansowe (oprócz udziałów i papierów wartościowych), których wystawcami są jednostki niepowiązane, przeznaczone do utrzymywania przez okres poniżej 12 miesięcy od dnia bilansowego – w tym instrumenty pierwotne, pochodne i złożone. Tu należałoby uwzględnić podział na aktywa finansowe przeznaczone do obrotu, do których zaliczane będą instrumenty pochodne, aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności, o ile termin ten nie przekracza 12 miesięcy od dnia bilansowego, aktywa finansowe dostępne do sprzedaży. c) środki pieniężne i aktywa pieniężne – środki pieniężne w kasie i na rachunkach Waluta polska, waluty obce, dewizy. – inne aktywa pieniężne Inne aktywa finansowe (bony skarbowe, bony pieniężne NBP), jeżeli są płatne lub wymagalne w ciągu 3 miesięcy od dnia ich otrzymania, nabycia lub założenia lokaty, w tym w szczególności naliczone odsetki od aktywów finansowych. Źródło: opracowanie własne Pasywa Składniki instrumentu finansowego. W wyniku zawarcia kontraktu – instrumentu finansowego – po stronie wystawcy kontraktu mamy do czynienia z powstaniem instrumentu kapitałowego lub zobowiązania finansowego. Składniki instrumentu finansowego, zgodnie z art. 35a RachunkU, należy zakwalifikować następująco: instrumenty kapitałowe – do kapitałów (funduszy) własnych (część A pasywów); zobowiązania finansowe – do zobowiązań krótkoterminowych lub długoterminowych, w zależności od terminu wymagalności (część B pasywów). Instrumenty kapitałowe i zobowiązania finansowe. Do instrumentów kapitałowych zaliczane są te instrumenty finansowe, na podstawie których nabywca uzyskuje prawo do majątku emitenta pozostałego po zaspokojeniu wierzycieli (udziały, akcje itp.). Do instrumentów kapitałowych zalicza się także zobowiązanie jednostki do wyemitowania lub dostarczenia własnych instrumentów kapitałowych, np. opcje na akcje własne, warranty na akcje własne itp. Jako instrumenty kapitałowe winne być też wykazane obligacje zamienne na akcje – w części stanowiącej opcję konwersji obligacji na akcje emitenta. Instrument kapitałowy ma za zadanie udokumentować udział w aktywach jednostki. Natomiast zobowiązanie finansowe, zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 27 RachunkU, to zobowiązanie jednostki do wydania aktywów finansowych albo do wymiany instrumentu finansowego z inną jednostką na niekorzystnych warunkach. W MSR 32, w części dotyczącej prezentacji, zwrócono uwagę na fakt, iż najważniejszym kryterium klasyfikacji instrumentu finansowego do zobowiązań bądź instrumentów kapitałowych jest treść ekonomiczna instrumentu finansowego, a nie jego forma prawna. Na ogół treść ekonomiczna i forma prawna instrumentu finansowego są spójne. Niemniej jednak, w przypadkach kontrowersyjnych kwalifikacja instrumentu finansowego powinna nastąpić zgodnie z jego treścią ekonomiczną w momencie początkowego ujęcia. Ta kwalifikacja powinna obowiązywać przez kolejne okresy sprawozdawcze, aż do usunięcia instrumentu finansowego z bilansu jednostki. Akcje uprzywilejowane mogą być ujmowane zarówno jako instrumenty kapitałowe, jak i zobowiązania finansowe. Akcje uprzywilejowane powinny być ujmowane jako zobowiązanie finansowe, gdy: akcja uprzywilejowana nakłada na wystawcę obowiązek lub daje możliwość jej posiadaczowi domagania się wykupu za ustaloną lub możliwą do ustalenia kwotę, w ustalonym lub możliwym do ustalenia terminie, lub zapewnia analogiczne prawa pośrednio poprzez inne warunki uprzywilejowania, np. daje prawo posiadaczowi do przyspieszonej dywidendy, co spowoduje, iż w dającej się przewidzieć przyszłości stosunek dywidendy do rynkowej ceny akcji będzie tak wysoki, iż zmusi to wystawcę do wykupu akcji, lub jeśli akcja daje możliwość domagania się wykupu w przypadku wystąpienia w przyszłości bardzo prawdopodobnego zdarzenia. Najważniejszym kryterium jest tutaj to, czy posiadacz instrumentu kapitałowego faktycznie jest narażony na ryzyko typowe związane z instrumentami kapitałowymi, czyli ryzyko upadłości tejże jednostki, ryzyko niezrealizowania określonych rezultatów itp. Jeżeli natomiast w wyniku różnego typu posiadanych opcji sprzedaży instrumentów kapitałowych ryzyko to jest zmodyfikowane/ograniczone, wówczas zachodzi prawdopodobieństwo, że instrument jest zobowiązaniem, a nie kapitałem z punktu widzenia jego emitenta. Szczegółowe wytyczne w tym zakresie zawiera MSR 32. Zgodnie z MSR 32, w przypadku złożonych instrumentów finansowych, które mają w sobie jednocześnie elementy o charakterze zobowiązania i o charakterze kapitału, wystawca instrumentu powinien wyodrębnić i zaprezentować oddzielnie elementy zobowiązaniowe i elementy kapitałowe instrumentu finansowego. Obligacja zamienna na akcje wystawcy. W przypadku obligacji zamiennej na akcje wystawcy, wystawca powinien wyodrębnić i zaprezentować oddzielnie zobowiązanie finansowe obligujące do wydania środków pieniężnych lub innych aktywów finansowych i oddzielnie zaprezentować instrument kapitałowy będący opcją kupna przez określony czas, dającą posiadaczowi prawo zamiany na akcje zwykłe wystawcy – zob. MSR 32 pkt 32. Tab. Prezentacja instrumentów finansowych w bilansie Pozycja bilansu Instrumenty finansowe A. Kapitał (fundusz) własny I. Kapitał (fundusz) podstawowy 1. Udziały lub akcje emitentów nabyte przez inne jednostki, niekiedy akcje uprzywilejowane. 2. Prawa do akcji uprawniające do otrzymania akcji nowej emisji, warranty na akcje, kwity depozytowe, opcje subskrypcji lub zakupu akcji zwykłych nabyte przez inne jednostki na akcje emitenta (art. 3 ust. 1 pkt 26 RachunkU). B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania II. Zobowiązania długoterminowe 1. Wobec jednostek powiązanych Ustawodawca w załączniku Nr 1 do ustawy nie nakazuje wyodrębniania poszczególnych elementów zobowiązań wobec jednostek powiązanych, wobec czego w pozycji tej należy wykazywać wszystkie długoterminowe zobowiązania finansowe wobec jednostek powiązanych. 2. Wobec pozostałych jednostek a) kredyty i pożyczki Pożyczki i kredyty do spłacenia, powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego, odsetki od tych pożyczek i kredytów naliczone do spłacenia. b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych Zobowiązania z tytułu dłużnych wyemitowanych papierów wartościowych. c) inne zobowiązania finansowe Zobowiązania o terminie zapadalności powyżej 12 miesięcy od dnia bilansowego z tytułu kontraktów, których przedmiotem są towary (jeżeli w wyniku kontraktu nastąpi wyłącznie rozliczenie pieniężne, bez fizycznej dostawy), instrumenty pochodne o ujemnej wartości godziwej, niektóre akcje uprzywilejowane niemające charakteru instrumentów kapitałowych. III. Zobowiązania krótkoterminowe 1. Wobec jednostek powiązanych a) inne Ustawodawca w załączniku Nr 1 do ustawy nie nakazuje wyodrębniania poszczególnych elementów zobowiązań wobec jednostek powiązanych, wobec czego w pozycji tej należy wykazywać wszystkie krótkoterminowe zobowiązania finansowe wobec jednostek powiązanych. 2. Wobec pozostałych jednostek a) kredyty i pożyczki Pożyczki i kredyty do spłacenia, poniżej 12 miesięcy od dnia bilansowego, odsetki od tych pożyczek i kredytów naliczone do spłacenia. b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych Zobowiązania z tytułu wyemitowanych dłużnych instrumentów finansowych o terminie wymagalności krótszym niż 12 miesięcy. c) inne zobowiązania finansowe Zobowiązania z tytułu kontraktów, których przedmiotem są towary (jeżeli w wyniku kontraktu nastąpi wyłącznie rozliczenie pieniężne, bez fizycznej dostawy), instrumenty pochodne o ujemnej wartości godziwej, niektóre akcje uprzywilejowane niemające charakteru instrumentów kapitałowych o terminie wymagalności poniżej 12 miesięcy od dnia bilansowego. Uwaga: niniejszy artykuł stanowi fragment książki dr. Andre Helina „Ustawa o Rachunkowości. Komentarz. Wydanie 6”, 2014 r. W jednostkach sektora finansów publicznych powstają różnego rodzaju należności i zobowiązania. Oto analiza problematyki związanej z ich rejestracją, oraz ewidencjonowaniem operacji towarzyszących ich powstawaniu oraz spłacie. Należności i zobowiązania pogrupowano w następujący sposób: • należności i zobowiązania w ewidencji budżetu,• należności i zobowiązania realizowane przez urzędy obsługujące organy podatkowe,• należności i zobowiązania w urzędach jednostek samorządu terytorialnego i w jednostkach i zobowiązania w ewidencji budżetuW jednostkach sektora finansów publicznych prowadzących rachunkowość w zakresie wykonania budżetu występują rozrachunki wynikające z:• powiązań budżetu państwa z budżetami jednostek samorządu terytorialnego,• powiązań budżetów z bankami i innymi instytucjami finansowymi,• porozumień zawieranych między jednostkami samorządu terytorialnego,• umów o dofinansowanie zawieranych z instytucjami pośredniczącymi w finansowaniu programów i projektów ze środków funduszy pomocowych,• umów o udzielenie dotacji lub o dofinansowanie. Szczególną formą rozliczeń w rachunkowości budżetów są rozliczenia z jednostkami budżetowymi z tytułu realizowanych przez te jednostki dochodów budżetowych i z tytułu środków przekazywanych tym jednostkom na realizację wydatków ujętych w ich planach cechą budżetów jednostek samorządu terytorialnego jest to, że wśród zobowiązań budżetów dominują zobowiązania finansowe zaciągnięte na finansowanie deficytu budżetu, a inne zobowiązania dotyczą rozliczeń dotacji i dofinansowań oraz rozliczeń dochodów budżetu państwa, uzyskanych w wyniku realizacji zadań z zakresu administracji związane z powstaniem oraz spłatą należności i zobowiązań budżetu są ujmowane w ewidencji budżetu na podstawie dowodów księgowych  (dowodów bankowych, wyciągów bankowych, poleceń księgowania)Należności i zobowiązania realizowane przez urzędy obsługujące organy podatkowe W ewidencji organów podatkowych podległych Ministrowi Finansów od lat jest stosowana zasada, która w podmiotach prowadzących rachunkowość według zasad określonych rozporządzeniem Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (dalej: rozporządzenie w sprawie planów kont) została wprowadzona rozporządzeniem z 15 kwietnia 2008 r. zmieniającym przywołane rozporządzenie. Zasada ta określa (§ 7 ust. 2), że należności realizowane na rzecz innych jednostek ujmuje się jako zobowiązania na rzecz tych jednostek. Wyraża się to tym, że przypis należności od podatników z tytułu podatków jest ujmowany w tych organach podatkowych jako przypis zobowiązania wobec budżetu państwa z tytułu zrealizowanych wpływów podatków lub jako przypis zobowiązania wobec budżetów jednostek samorządu również zwrócić uwagę na sposób ewidencjonowania w wymienionych organach podatkowych zaległości zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym. Do ewidencji tych zaległości służą konta:• 272 „Zaległości zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym”, przeznaczone do księgowania należności i zaległości podatkowych na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, które zostały zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym,• 287 „Rozliczenie z tytułu zaległości podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym”.Na kontach tych księguje się zapisem:• Wn 272, Ma 287 – równowartość należności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, ze znakiem plus,• Wn 272, Ma 287 – zmniejszenie równowartości należności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego w wysokości wpłaty dokonanej przez podatnika z tytułu tej należności, ze znakiem 272 wykazuje saldo strony Wn, a konto 287 saldo strony Ma. Oba te salda wyrażają stan zaległości zabezpieczonych hipoteką lub zastawem przymusowa i zastaw skarbowyW organach podatkowych podległych Ministrowi Finansów zabezpieczenie zaległości hipoteką lub zastawem skarbowym nie powoduje zmniejszenia stanu przypisanych podatków na koncie 271 „Rozrachunki z podatnikami z tytułu podatków”, w odróżnieniu od zaistnienia podobnych przypadków w organach podatkowych jednostek samorządu terytorialnego. W organach podatkowych samorządu terytorialnego należności podatkowe ujęte na koncie 221 „Należności z tytułu dochodów podatkowych” zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym podlegają przeksięgowaniu na konto 226 „Długoterminowe należności budżetowe”. Nietrudno zauważyć, że rozwiązania w zakresie ewidencji zaległości podatkowych zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym obowiązujące w organach podatkowych podległych Ministrowi Finansów i w organach podatkowych jednostek samorządu terytorialnego diametralnie się samorządu terytorialnego przysługuje hipoteka na wszystkich nieruchomościach podatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osób trzecich z tytułu zobowiązań podatkowych, a także z tytułu zaległości w podatkach stanowiących jej dochód oraz odsetek za zwłokę, zwana hipoteką przymusową. Hipoteka przymusowa powstaje przez dokonanie wpisu do księgi samorządu terytorialnego z tytułu zobowiązań podatkowych przysługuje również zastaw skarbowy na wszystkich będących własnością podatnika i jego małżonka rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, jeżeli wartość poszczególnych rzeczy lub praw wynosi w dniu zastawu co najmniej 10 000 zł. Zastaw skarbowy powstaje z dniem wpisu do rejestru zastawów pod uwagę terminy płatności należności podatkowych, należności te mają charakter krótkoterminowych. Zabezpieczenie należności podatkowych poprzez ustanowienie hipoteki lub zastawu skarbowego w ewidencji podatków i opłat prowadzonej w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego powoduje przeniesienie należności podatkowej ujętej na stronie Wn konta 221 „Należności z tytułu dochodów budżetowych”, na stronę Wn konta 226 „Długoterminowe należności budżetowe”. Należy przypomnieć, że konto 226 w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego według zasad określonych rozporządzeniem w sprawie planów kont służy do ewidencji długoterminowych należności lub długoterminowych rozliczeń z budżetem z tytułu prywatyzacji oraz należności więc problem, czy ustanowienie zabezpieczenia należności podatkowych, mających charakter należności krótkoterminowych, w postaci hipoteki przymusowej lub zastawu skarbowego automatycznie powoduje przerachowanie tych należności do należności długoterminowych. Można oczywiście przyjąć, że skoro konto służące do ewidencji należności zabezpieczonych hipoteką ma w nazwie określenie „długoterminowe należności budżetowe”, to sam fakt ujęcia należności na tym koncie przesądza o ich zaliczeniu do należności długoterminowych, ale trudno uznać takie podejście za racjonalne. Bardziej prawdopodobne jest w omawianym przypadku przypuszczenie, żekrótkoterminowe należności zabezpieczone hipoteką zostały przydzielone do ewidencjonowania na koncie 226, bo w przedziale od 221 do 229 wszystkie numery kont zostały już wspomniano, w organach podatkowych podległych Ministrowi Finansów ewidencja podatkowych należności zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym sprowadza się do technicznych zapisów na kontach 272 „Zaległości zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym” i 287 „Rozliczenia z tytułu zaległości zabezpieczonych hipoteką lub zastawem skarbowym” i nie ma wpływu na stan należności ujmowanych na koncie 271 „Rozrachunki z podatnikami z tytułu podatków”.Reasumując, należy przyjąć, że sama nazwa konta nie może przesądzać o zaliczeniu należności, które zgodnie z definicją zamieszczoną w art. 3 ust. 1 pkt 18a ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości są zaliczane do należności krótkoterminowych, a w rozporządzeniu w sprawie planów kont nie zamieszczono innych regulacji, które pozwoliłyby zaliczyć należności podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym do należności należy mieć na uwadze, że zabezpieczenie w omawianej formie poza należnością główną może obejmować również odsetki za zwłokę, a zgodnie z zasadami funkcjonowania konta 290 „Odpisy aktualizujące należności”, konto to służy do ewidencji odsetek przypisanych, a niewpłaconych. Jeżeli hipoteka obejmuje odsetki za zwłokę w zapłacie należności podatkowych (pierwotny przypis odsetek za zwłokę – Wn 221, Ma 290), to po przeniesieniu ich na należności zahipotekowane kwota odsetek byłaby ujęta na stronie Wn konta 226 i stronie Ma konta 290. W związku z tym, w przypadku uznania tego typu należności za należności długoterminowe, doszłoby do osobliwej sytuacji przy sporządzaniu bilansu urzędu, ponieważ w aktywach trwałych bilansu należałoby wykazać długoterminowe należności budżetowe po pomniejszeniu o niewpłaconą kwotę zahipotekowanych opłaty komorniczej w jednostkach państwowych>>Należności i zobowiązania w urzędach jednostek samorządu terytorialnego i w jednostkach budżetowychW urzędach jednostek samorządu terytorialnego, innych jednostkach budżetowych, zakładach budżetowych i gospodarstwach pomocniczych zakres rozrachunków jest zbliżony do zakresu rozrachunków występującego w rachunkowości podmiotów gospodarczych. W rezultacie powiązań tych jednostek z różnymi kontrahentami powstają rozrachunki:• z odbiorcami i dostawcami,• publicznoprawne,• z pracownikami oraz• pozostałe i zobowiązania w jednostkach sektora finansów publicznych są ściśle powiązane z realizacją ich planów finansowych:• w jednostkach budżetowych – w zakresie dochodów budżetowych i dochodów własnych oraz wydatków budżetowych i wydatków finansowanych z dochodów własnych,• w zakładach budżetowych i gospodarstwach pomocniczych – w zakresie przychodów i i zobowiązania w jednostkach budżetowych mają ścisły związek z wykonywanymi przez te jednostki zadaniami o charakterze użyteczności publicznej. Zadania te są z reguły wykonywane nieodpłatnie, w związku z tym należności jednostek budżetowych z tytułu wykonywania usług mają bardzo ograniczony zakres, a zobowiązania tych jednostek są pokrywane ze środków otrzymywanych z budżetu na realizację wydatków budżetowych i ze środków zgromadzonych na rachunkach dochodów własnych. Na schematach przedstawiamy ewidencję należności i zobowiązań z tytułu dostaw i usług w jednostkach wydatków z tytułu podróży służbowej>>Schemat 1. Ewidencja należności z tytułu dostaw i usług w jednostkach budżetowychSchemat. Ewidencja zobowiązań z tytułu dostaw i usług w jednostkach budżetowychPodstawy prawne• Ustawa z 29 września 1994 r. o rachunkowości ( z 2002 r. Nr 76, poz. 694; z 2009 r. Nr 91, poz. 742)• Rozporządzenie Ministra Finansów z 28 lipca 2006 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych ( Nr 142, poz. 1020; z 2008 r. Nr 72, poz. 422) 

zestawienie należności i zobowiązań druk